Niet eerder is er zoveel boven de vraagprijs van woningen geboden, was de verkooptijd zo kort en de prijs van een gemiddelde woning zo hoog als in het derde kwartaal van 2018. Starters en huishoudens met een laag inkomen zijn ‘volledig kansloos’ op de woningmarkt, aldus NVM-voorzitter Ger Jaarsma.

Een miljoen extra woningen tot 2030 gaat Nederland waarschijnlijk niet halen. Wat kunnen gemeenten en provincies nog meer doen behalve blijven bouwen?

“Blijven roepen dat we moeten gaan bouwen heeft geen zin. We zien dat het niet gebeurt, en dat het niet goed genoeg gedaan wordt. Er zijn dit jaar 66.000 nieuwe woningen gebouwd, terwijl we met de doelstelling 75.000 per jaar al echt de onderkant raken.”

“Het ontbreekt gemeenten en provincies aan visie, en we zitten met een urgent probleem. De tijd van polderen is voorbij, en het Rijk moet met een nationale visie komen. Iemand moet de regie overnemen en minister Ollongren is de enige die dat kan.”

Ze heeft de Nationale Woonagenda geïnitieerd, een woningbouwplan van de overheid en marktpartijen en in januari wordt de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) gepresenteerd, een rijksvisie op de leefomgeving. Daarmee laat de Rijksoverheid zien dat ze de ambitie heeft om jaarlijks die 75.000 woningen te bouwen.

“Die Nationale Woonagenda kan de prullenbak in. De avond voordat er zou worden getekend hebben de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Interprovinciaal Overleg (IPO) zich teruggetrokken. Daarmee zeggen gemeenten en provincies dat ze niet eens de intentie hebben om de woningnood op te lossen. De Nationale Woonagenda heeft daarmee nul waarde. Ook de NOVI heeft geen regie, alleen een visie.”

Waarom zijn VNG en IPO afgehaakt?

“Het argument was dat zij eerst de verkiezingen wilden afwachten. Er is een onwrikbare houding tegenover nieuwe initiatieven bij gemeenten. Ze durven niet van het bestemmingsplan af te wijken dat ooit is bedacht. In Amsterdam en Utrecht is er bijvoorbeeld besloten alleen binnenstedelijk te bouwen. Dat is goed, want er zijn genoeg lege industrieterreinen waar woningen gebouwd kunnen worden. Maar binnenstedelijk bouwen is complex en gaat langzaam.”

“Wij zeggen: bouw eerst in het groen, dat gaat sneller en daarmee geef je wat lucht aan de woningnood. Daarna kun je gaan kijken wat er binnen de steden mogelijk is. Schiedam is een voorbeeld van een gemeente die het wel goed doet: daar durfden ze een kantoorgebied te herbestemmen en er worden nu 3500 woningen gebouwd.”

Nieuwe woningen worden opgekocht door beleggers en blijven onbetaalbaar voor huurders. Moeten zij niet worden aangepakt?

“In een schaarsere markt krijg je hogere prijzen. Dat is een economische wetmatigheid. Als obligaties niet veel meer opleveren en de rente staat op nul, gaan beleggers op zoek naar andere investeringen. Zij hebben diepere zakken dan gewone consumenten en kunnen die nieuwe woningen dus makkelijker kopen.”

De oplossing daarvoor is dus nog steeds veel meer nieuwe woningen bouwen, want daarmee los je de schaarste op en is de woningmarkt niet meer interessant voor beleggers.

Kortom, de Rijksoverheid moet ingrijpen?

“Een nationaal woningbouwplan moet er komen, en dat vereist politieke moed. Iemand moet durven zeggen dat de decentralisatie hier niet heeft gewerkt. We komen er niet met micromanagement, zoals het scheefwonen aanpakken. Mensen betalen die 710 euro wel. We hebben één visie nodig, geen 400 verschillende visies van 400 gemeenten.”