Rond de A10 is ruimte voor 10.000 huizen, een wijk zo groot als IJburg, zegt Bas Kok, één van de bedenkers van het plan.
– Bart van Zoelen 18 november 2020, in Het Parool

Het is een groot taboe: nieuwbouw buiten de A10 in het groen rond Amsterdam-Noord. Volgens een nieuw ‘stadsrandplan’ is rond de Ring ruimte voor 10.000 woningen.

Vanaf de A10 kijken automobilisten nu nog uit over het groen van Waterland, maar volgens een nieuw ‘stadsrandplan’ moet Amsterdam-Noord de sprong over de snelweg wagen. Rond de A10 is volgens het plan ruimte voor 10.000 woningen. Een wijk zo groot als IJburg nu is, zegt Bas Kok, één van de bedenkers van het plan, dat is gemaakt in opdracht van architectuurcentrum Arcam en architectenbranchevereniging BNA. “En dat is nog conservatief geschat.”

Daarmee breekt het plan, dat vrijdag wordt gelanceerd, met een groot taboe. Al sinds de aanleg van de A10-Noord in de jaren tachtig houdt de stad op bij de snelweg. Amsterdam wil Landelijk Noord groen houden. Volgens schrijver en Noordpropagandist Kok is het groen er evenwel meer bij gebaat als er ook huizen komen buiten de ringweg. De schreeuwende behoefte aan woonruimte zal anders vanzelf uitlopen op tientallen nieuwbouwlocaties uitgesmeerd over heel Waterland. “Vinexbuurtjes met retroboerderettes,” gruwelt hij.

”We omarmen de gedachte dat Landelijk Noord niet wordt aangetast,” zegt Kok. Buiten de A10 gaat het slechts om een strook van een paar honderd meter, waar nu een golfbaan en een voormalige rioolwaterzuivering liggen. Daar is plek voor drieduizend woningen rond een extra halte van de Noord/Zuidlijn.

Als het aan Kok ligt wordt het begin van de stad geaccentueerd met hoogbouw en een imposant cultuurgebouw, zoals een museum. “Een échte entree.”

Scheidingswand

De snelweg is volgens het stadsrandplan nu een ‘scheidingswand’ met hier en daar een donker viaduct. Amsterdam en Waterland liggen met de ruggen tegen elkaar. Onbekend maakt onbemind. Een nieuwe ring van bebouwing en groen rond de snelweg zal stad en land dichter tot elkaar brengen.

Kok vergelijkt het graag met de manier waarop Noord langzaam maar zeker vrij zicht krijgt op het IJ, terwijl het in het verleden daarvan afgesneden was door een ‘industriewand’ van bedrijven als NDSM, Draka en Shell.

“Nu probeert men het landschap te beschermen door de stad eruit weg te houden,” zegt landschapsarchitect Saline Verhoeven, ook een van de bedenkers van het plan. “Maar de stad en het landschap hebben elkaar nodig.” Juist aan de stadsranden is de biodiversiteit hoog en het groen dempt de gevolgen van klimaatverandering die zich in de stad meer en meer doen voelen door hitte, droogte en stortbuien.

Weilandboulevards

Omgekeerd profiteert ook het groen door een gordel van ecoducten over de A10. Het stadsrandplan oppert de aanleg van ‘weilandboulevards’ die doorlopen tot diep in Noord. Voedselcoöperaties en collectieve buitenplaatsen van Noorderlingen maken duurzame landbouw rendabel. De landbouw in Waterland, nu een monocultuur van intensieve veeteelt, wordt minder eenzijdig. Het plan richt zich met name op de Buikslotermeer, de droogmakerij uit 1628 die nu voor een deel buiten de ring ligt. Vooral daar en langs de hele buitenrand van de A10 zien de bedenkers kansen om woningen te bouwen. “Maar met veel groen, veel water, veel riet,” zegt Verhoeven. Buiten de polder willen ze juist het oeroude veenweidegebied herstellen. De gemeente maakt daarmee al een begin door de Burkmeer in te ruimen voor de teelt van lisdodden, maar als het aan Verhoeven ligt gaat de stad nog veel verder door als grootgrondbezitter hoge natuureisen te stellen aan boeren die in heel Landelijk Noord weiland pachten. “Met dit plan willen we de gemeente stimuleren daar echt in te investeren.”

Kok erkent meteen dat het plan uiterst gevoelig ligt. “Iedereen vindt de ring lelijk en lawaaiig, maar tegelijk zeggen ze: kom er niet aan!” Het klinkt tegenstrijdig, maar volgens hem is het groen beter af als een stukje Landelijk Noord wordt prijsgegeven aan de oprukkende stad. “Eigenlijk is dit een reddingsplan voor Waterland. Iedereen denkt dat de ring een veiligheidsgordel is, maar die is er niet.”