Nieuwbouw aan de Sausalitolaan in Amsterdam-Noord.
– David Hielkema 27 juni 2022, in Het Parool

Amsterdam komt in 2030 zo’n 10.000 tot 15.000 woningen tekort voor kwetsbare groepen. Vooral mensen in de daklozenopvang hebben het zwaar. Wethouder Zita Pels (Volkshuisvesting) zegt ‘pijnlijke keuzes’ te moeten maken om de kwetsbare groep te verkleinen.

Niet alleen studenten, starters en gezinnen, maar ook kwetsbare groepen vinden steeds moeilijker onderdak in Amsterdam. Onlangs gepubliceerde cijfers van de gemeente laten een tekort zien waar Amsterdam nog nooit mee te maken heeft: tussen de 10.000 en 15.000 woningen heeft de stad te weinig in 2030 als er niet snel iets wordt gedaan.

Het tekort zal jaarlijks alleen maar groter worden. Dit jaar zijn er al circa 3000 woningen te weinig, volgend jaar zijn dat er bijna 4000 – en zo blijft het oplopen. Jaarlijks komen circa 6500 sociale huurwoningen vrij, waarvan corporaties 1800 beschikbaar stellen voor deze kwetsbare groepen.

Wethouder Zita Pels (Volkshuisvesting) noemt het een ‘schrijnende’ realiteit. “Het probleem is gigantisch, omdat deze mensen het alleen maar moeilijker krijgen als ze niet snel een woning krijgen. We zien dat we tekorten hebben voor de mensen die we juist willen helpen, maar we hebben er de huizen niet voor.”

Uitburgeren

Onder kwetsbare groepen vallen statushouders – vluchtelingen met een verblijfsvergunning – , Amsterdammers die uit de daklozenopvang of beschermdwonenprojecten komen en mensen met een sociaal-medische urgentie. Nienke Boesveldt, dakloosheidonderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam, maakt zich vooral zorgen om de mensen die in de daklozenopvang zitten. Gemiddeld mogen die hier niet langer dan drie maanden zijn, maar doordat ze nergens naartoe kunnen doorstromen, is de realiteit weerbarstig.

Mensen moeten vaak een kamer delen. Daar zitten mensen tussen met zware problematiek, die kampen met drugs- en alcoholverslaving. Het is er niet altijd veilig, legt Boesveldt uit. “Hoe langer je daartussen verblijft, hoe minder goed het met je gaat. Als iemand nog werk heeft, dan lijdt dit eronder. De eerste week een joint afslaan lukt nog wel, maar na een paar weken wordt het moeilijker. Het wordt ook wel ‘uitburgeren’ genoemd.”

Een deel van deze groep moet doorstromen naar instellingen voor beschermd wonen, waar ze tijdelijk kunnen blijven en zich richten op participatie en herstel. Hier krijgen zij 24 uur per dag psychiatrische ondersteuning, maar deze plekken zijn schaars en deze mensen zitten hier soms onnodig lang, omdat ook zij geen sociale huurwoning kunnen krijgen. Boesveldt: “Je doet dan een heleboel kwetsbare Amsterdammers tekort. We gaan ze niet op straat zien, maar ze zitten wel in allerlei tehuizen waar ze niet horen.”

Te grote groep urgenten

Van de 1800 sociale huurwoningen voor kwetsbare groepen gingen er vorig jaar 1000 naar statushouders. Zij wachten gemiddeld tussen een half jaar en een jaar. Dat is korter dan andere groepen: het rijk verplicht gemeentes deze groep onderdak te bieden, waardoor hier meer prioriteit ligt. Oneerlijk, aldus de gemeente Castricum, die daarom wooncontainers van 27 vierkante meter voor ze liet neerzetten.

Wethouder Pels is dat niet van plan. “We blijven ons onverminderd inzetten voor de huisvesting van statushouders. Amsterdam heeft een groot hart. Tegelijkertijd moeten we pijnlijke keuzes maken om te voorkomen dat we zo’n grote groep urgenten krijgen dat we niemand meer kunnen helpen.”

Voor de overige kwetsbare Amsterdammers zijn immers 800 woningen over. Ook daar is het zwaar concurreren, want jaarlijks komen er zo’n 2000 mensen bij die hierop aanspraak maken.

Pels weet nog niet voor welke groep ze pijnlijke keuzes moet maken. Ze wil daarover in debat met de gemeenteraad. Een optie is de ‘zelfredzame’ dakloze, die nog bij vrienden of familie terechtkan, geen urgentie meer te geven, maar eerder keerde de raad zich daar nog tegen. Een andere mogelijkheid is opvang in de regio: “Het kan soelaas bieden om met gemeenten om ons heen tot afspraken te komen. Iemand die op Schiphol werkt kan misschien een sociale huurwoning krijgen in Haarlemmermeer.”

Beter dan andere gemeenten

Het allerbelangrijkste blijft echter bouwen. In Amsterdam wordt bij elk bouwproject 40 procent sociale huur gebouwd – in weinig andere gemeenten ligt dat percentage zo hoog. Pels: “Minister Hugo de Jonge heeft 250.000 sociale huurwoningen erbij beloofd en andere gemeenten moeten binnenkort ook 30 procent sociale huur bouwen. Dat helpt ons enorm, want we kunnen niet voor iedereen hier een woning vinden.”

Ondanks het oplopende tekort ziet onderzoeker Boesveldt dat Amsterdam het beduidend beter doet dan andere gemeenten. Gekeken wordt naar 24 uursopvang voor daklozen en er is oog voor economische daklozen. Boesveldt: “Amsterdam heeft als één van de weinige gemeenten een goed plan voor kwetsbare groepen. Er zijn duidelijke afspraken met corporaties gemaakt en er is consensus om dakloosheid op een goede en efficiënte manier te bedienen. De samenwerking tussen zorginstellingen en corporaties is ook beter: dat is een groot verschil met veel andere regio’s.”