– telegraaf.nl – Valentijn Bartels en Yteke de Jong, 23 mei 2023 in Financieel
Amsterdam – Woningzoekers zijn de komende jaren de klos omdat de bouwplannen van woonminister Hugo de Jonge forse vertraging oplopen. „De enige oplossing is het zoeken naar veel bouwlocaties.”
Het afgelopen kwartaal bleek het aantal bouwvergunningen al met 28 procent te zijn gedaald, maar maandag stelde de minister dat ook volgend jaar sprake zal zijn van een bouwdip in plaats van de gewenste 100.000 woningen extra per jaar. De bouw valt volgens de minister terug als gevolg van hogere bouwkosten en hogere rente, terwijl de vraag door migratie groter is dan verwacht.
„De wachttijd voor woningen zal verder oplopen door het terugvallen van de nieuwbouw en de hoge migratiecijfers. Je ziet dit de laatste twee jaar al gebeuren. Het woningtekort ligt nu op zo’n 350.000 woningen en dat zal vermoedelijk oplopen naar 400.000 tot 500.000 woningen. Het enige wat je kunt doen is alternatieven zoeken als woningen splitsen, samenwonen of migratie terugdringen”, zo is de verwachting van hoogleraar woningmarkt Peter Boelhouwer van de TU Delft.
’Woondeals’
Minister De Jonge heeft net ’woondeals’ voor de bouw van zo’n 900.000 woningen afgesproken met veel provincies, maar het probleem is dat deze plannen nog van de grond moeten komen. „Er is geen knop die je zomaar kunt omzetten. Het duurt een aantal jaar voordat een woning kan worden opgeleverd. Dus als je veel wilt bouwen, moet je veel meer plannen maken dan wat je precies nodig denkt te hebben. Want er sneuvelen altijd plannen, vanwege bijvoorbeeld eisen van gemeenten of bezwaren van omwonenden”, zegt directeur Taco van Hoek van het Economisch Instituut van de Bouw (EIB). Ontwikkelaarskoepel Neprom luidde onlangs al de alarmbel en zegt nu in een reactie dat men geen verbetering ziet in het aantal vergunningen tot en met 2025. „Hopelijk is er daarna sprake van herstel, als de inflatie tenminste opgelost wordt.”
De architecten verwachten een daling van 48 procent in hun opdrachten, zo werd maandag bekend. „De bouwvrijstelling voor stikstof is gesneuveld, waardoor het aantal bouwvergunningen is gedaald. Ook kunnen kopers door de hogere rente minder hypotheek krijgen, wat zijn weerslag weer heeft op de animo voor nieuwbouw. Voor alles wat je doet op de woningmarkt moet je een lange adem hebben”, zegt bouweconoom Maurice van Sante van ING. Hij wijst erop dat in de huidige markt kopers liever een bestaande woning kopen, zodat ze weten waar ze aan toe zijn. „De minister moet inzetten op grotere locaties, het optoppen van bestaande woningen en het ontwikkelen van binnen-en buitenstedelijke locaties”, zegt Van Sante.
’Optoppen’
De Jonge benadrukte maandag zelf ook dat buitenstedelijke locaties onmisbaar zijn om voldoende te kunnen bouwen. Met ’optoppen’ – verhogen van bestaande bouw – denkt hij uiteindelijk zo’n 100.000 woningen extra te kunnen realiseren. De minister roept provincies en gemeenten bovendien op om met alternatieve locaties te komen en tempo te maken met vergunnen. De bewindsman vertelde eerder zelf knopen door te willen hakken over locaties, als provincies en gemeenten te lang treuzelen.
Het komt echter voor dat gemeenten of provincies andere plannen hebben met woningbouwlocaties. Een uitbreiding in een weiland ten oosten van Alkmaar wordt bijvoorbeeld tegengehouden vanwege zwaardere ’landschapseisen’ van de provincie Noord-Holland. „Het is voor de minister zaak om veel ballen in de lucht te brengen. Nu koerst hij op binnenstedelijke, complexe locaties, waarvan het pas na 2030 realistisch is dat er gebouwd kan worden. Terwijl De Jonge ook kan inzetten op grote buitenstedelijke locaties en misschien wel vooral in elk dorp of stad te gaan voor een straatje erbij. Een klein project is vaak makkelijker en sneller te realiseren dan een groot project”, zegt Van Hoek.
Woningcorporaties
Een groot deel van de 900.000 woningen moet door woningcorporaties gebouwd worden, die verantwoordelijk zijn voor de sociale huur. Per jaar zouden zij 30.000 woningen toe moeten voegen, maar een woordvoerder van corporatiekoepel Aedes meldt dat dit de komende jaren niet lukt. „Er moeten voldoende bouwlocaties beschikbaar komen tegen realistische sociale grondprijzen. Daarin hebben gemeenten een rol, maar ook projectontwikkelaars en investeerders kunnen hun verantwoordelijkheid nemen in het realiseren van een goede mix van sociale woningen, middenhuur en koop.”
’Giftige cocktail’
Bouwend Nederland spreekt van een ’giftige cocktail’ naar aanleiding van de aankondiging van de minister en pleit voor meer doorstroming op de woningmarkt. „Het is niet uit te leggen dat we in een tijd van een oplopend woningtekort en achterstallig onderhoud aan onze infrastructuur een krimp tegemoet zien”, zegt voorman Arno Visser. Hij roept de rijksoverheid, provincies, gemeenten en corporaties op te kijken naar alternatieve, buitenstedelijke locaties waar volgens hem betaalbare woningen gebouwd kunnen worden. Ook zou een verruiming van de financiering meer kopers kunnen helpen aan een woning. „Starters beginnen veelal in een bestaande woning. Geef deze starters tot slot meer mogelijkheid bij het kopen van een nieuwbouwwoning door het maximale bedrag dat ze kunnen lenen te verhogen”.